Miraż

Teatr ten, a następnie kabaret, powstał niejako przypadkowo w lokalu kina "Mirage" na rogu Nowego Światu i Świętokrzyskiej (w Warszawie). Dyrektor kina, Gotfryd, postanowił do spektaklu filmowego dodać modne wówczas występy aktorów; organizację występów powierzył 18. sierpnia 1915 r. Stanisławowi Ossorii-Brochockiemu. 25. sierpnia 1915 r. obok filmu "Notre-Dame de Paris" wystąpili: Ina Hellenówna (śpiew), Henryk Małkowski, Ossoria-Brochocki i dwie tancerki: Halina Jakszówna i Irena Szymańska. Kierownikiem drugiego programu został Henryk Markiewicz, który pozostawiając w zespole Brochockiego i Małkowskiego zmienił balet, angażując Bolesława Brodolkiewicza, Henryka Filipowicza, Ochimeckiego oraz Stanisława Kozłowskiego, którego reklamował jako artystę byłego kabaretu Momus. Wejście do zespołu Kozłowskiego w dużej mierze zadecydowało o przyszłości "Mirażu", gdyż poziom, który narzucił kabaretowi miał wiele wspólnego z dawnym Momusem.

Kierownicy: Stanisław Ossoria-Brochocki, Henryk Markiewicz, Stanisław Jerzy Kozłowski, Benedykt Herz, Jerzy Boczkowski.

1915

• 19. września, program pod kierownictwem Kozłowskiego, w którym wystąpiła m.in. Józefa Borowska;
• 16. października, na scenie występuje Romuald Gierasieński, który w tym teatrze zdobył sławę. Obok niego wystąpili Borowska i Kozłowski oraz piątka tancerzy: Jakszówna, Szymańska, Jadwiga Jezierska, Adam Blancard i Jadwiga Bukojemska.

W tym mniej samym mniej więcej czasie Gotfryd likwiduje spektakle filmowe i pozostawia sam kabaret, powiększając zespół o Helenę Rinasównę i Brudnickiego.

• 20. grudnia, wystawiono pełny program, bez filmu.

1917

• 3. lutego, premiera, reżyserem której był Kozłowski;
• 10. lutego -- dodatkowo zaangażowani zostali: Rogosz-Pieńkowska -- artystka dramatyczna, Seweryn Michałowski -- recytator, oraz Władysław Lin -- piosenkarz;
• 17. lutego -- do programu doszła Lili Organowska;
• 24. lutego -- z udziałem Zofii Wojnowskiej;
• 8. marca -- odbył się benefis Hanusza przy współudziale Anny Szczęsnej i Mii Mary
• 24. marca -- po raz pierwszy wystąpił w "Mirażu" Józef Urstein -- śpiewak, piosenkarz;
• 19. kwietnia odbył się benefis Kozłowskiego;

Po Kozłowskim kierownictwo artystyczno-literackie objął Benedykt Herz, który, jako kierownik niczym się nie wykazał prócz pozyskania kilku aktorów, m.in. Romanę Baurską, Strońską, Zofię Kosińską. W lecie zespół przeniósł się do Doliny Szwajcarskiej, zaś w połowie sierpnia zakończył występy.

Otwarcie sezonu jesiennego nastąpiło 1. września, a udział wzięli: Stella d'Arte, Piotrowska, Grodnicka, Kosińska, Urstein, Lin (jako konferansjer), Mura Kalinowska, Michałowski, Szymańska, Jakszówna, Świerczyński, Lorvi, Drwęski i Blancard

• 8. września -- wystąpiła Janina Madziarówna
• 15. września kierownictwo obejmuje Jerzy Boczkowski, który — z czasem — uzupełnił zespół Jadwigą Przeździecką, Walerią Orwidową i Stanisławem Ratoldem.

Pod koniec roku Boczkowski wystawił premierę pod tytułem Kronika 1917 — była to składanka w rodzaju rewii.

1918

[...] pod kierownictwem Boczkowskiego wystąpił 8 stycznia 1918 r. już z dwudziestą premierą, do której wrócił marnotrawny syn Karol Hanusz, a 14 stycznia Madziarówna ze swoją słynną "Gołdą". Chcąc uatrakcyjnić program Boczkowski ryzykował szpikując go coraz bardziej satyrą i ostrymi politycznymi dowcipami i kalamburami. Wystawił jeszcze 8 lutego premierę z gościnnym występem Heleny Miłowskiej, primadonny operetki lwowskiej, 23 lutego z Millerem, tenorem tejże operetki i 7 marca na benefis Ursteina z udziałem Mrozińskiej i Pawlińskiej, po czym 11 marca teatr z rozporządzenia władz został zamknięty z powodu piosenki Tuwima w wykonaniu Lina pt. "O kup pan to", co fonetycznie brzmiało "Okupant to". Dopiero po trzech tygodniach nastąpiło ponowne otwarcie. 8 kwietnia wystawiono nowy program z gościnnym występem St. Clair. 21 kwietnia Boczkowski dał nowy program, oparty przeważnie na tekstach Własta i swoich kompozycjach pt. "Uj, wiosna ta", w której tytułowa piosenka wykonana przez Ursteina stała się jego wielkim szlagierem, a on sam tak popularny, że następna premiera wystawiona była pod tytułem "Pogrzeb Pikusia". Skład był bardzo mocny: St. Clair, Madziarówna, Lin, Hanusz, Michałowski, Ratold i Orwidowa. Stale ekscytowany konkurencją trzech na ogół mocnych rywali Boczkowski starał się zdobyć coraz to bardziej popularnych wykonawców. Korzystając z chwilowego nieporozumienia Krzewińskiego z "Nowościami" oraz wolnych dni Orleńskiej wystawił z nimi program 9 sierpnia. Wystąpili ponadto Gasiński, Bratkiewicz i Mossakowski. Spośród tych znakomitych gości jedynie Gasiński sprawił zawód. Ten wielki komik, as farsy, na estradzie w monologu zachowywał się jak debiutant. Przekładał laskę z ręki do ręki, zdejmował kapelusz i znów go zakładał, słowem, wyczyniał mnóstwo zbytecznych ruchów, aby pokryć zmieszanie. Wystąpił zatem jeszcze tylko w jednym programie 3 września. Program ten był ostatnim również dla Krzewińskiego, który wystąpił w skeczu z Brodzińskim i wrócił do "Nowości". Dawniejszy filar teatrzyków miniatur Bratkiewicz również musiał ustąpić z powodu swego nieaktualnego już stylu kabaretowego. Tak ustabilizowany zespół już bez żadnych niespodzianek ze strony cenzury (bo wojna się skończyła) idąc od sukcesu do sukcesu zakończył rok. Pod sam koniec zaangażowano jeszcze Józefa Zarembę, aktora i reżysera operetki lwowskiej, Kazimierę Horbowską, primadonnę "Nowości", i pieśniarza Sławy.

Rok 1918 kabaret "Miraż" rozpoczął programem noworocznym, którego premiera miała miejsce 31. grudnia 1917. W programie znalazły się: Najnowsza afera w wykonaniu S. Michałowskiego, Kto to wie W. Jusa w wykonaniu W. Lina, Czarna Miss A. Własta w wykonaniu Józefa Ursteina, Treny żałosne Leona Orszy (Lena Orwidowa), Warszulka A. Własta (J. Madziarówna)... Józef Urstein wykonywał również któryś ze swoich Telefonów zaś St. Ratold arię Lenskiego z "Oniegina". Pani Burska piosenkę o Trzech pokoleniach. Całości dopełniały tańce w układzie A. Blancarda.

Program, którego premiera odbyła się 14. stycznia, składał się między innymi z piosenki Władysława Jusa Nóżki w wykonaniu Józefa Ursteina oraz Dyplomacja Tuwima w wykonaniu Leny Orwidowej. S. Michałowski odtwarzał Miłość aktora zaś K. Hanusz — Pana X.. Piosenkę Juliana Tuwima Tirli-tirli wykonywał Władysław Lin, z której refren:

   A muzyczka tirli, tirli,
   A muzyczka rżnie,
   Bo przy muzyczce
   Goście bawią się!
   Wszystko jedno, czy to wojna,
   Czy to pokój jest,
   Byle tylko było fest,
   Taj fest!

UWAGA:

w 1918 r w Mirażu występowała Lena Orwidowa-Boczkowska, która śpiewała m.in. piosenkę Tuwima Jego królewskiej mości kochanka.

w Mirażu Konrad Tom śpiewał Joannę d'Arc.